Methaanuitstoot in de veehouderij

De veehouderij is in Nederland verantwoordelijk voor ca. 10% van de broeikasgasuitstoot. Daarbij gaat het vooral om methaan (CH4) en lachgas (N2O) en in veel mindere mate om koolstofdioxide (CO2).  De veehouderij is de grootste bijdrager van methaan in Nederland.  (WUR  Klimaat en veehouderij 15 januari 2025). In Vlaanderen is de veehouderij verantwoordelijk voor 6 % van de totale broeikasgasuitstoot. De 1,28 miljoen runderen die Vlaanderen telt nemen 3,6 % van de Vlaamse broeikasgasuitstoot voor hun rekening. (Ilvo Methaanuitstoot veehouderij) . Het is in het belang van onze sector en onze wereld om een bijdrage te leveren aan de reductie van broeikasgassen in de veehouderij.

Kunnen we als melkveehouder de methaanuitstoot beïnvloeden?

Methaan is als broeikasgas 30 keer sterker dan CO2. Reden genoeg om extra aandacht te schenken aan het reduceren van methaanemissie bij de productie van melk en vlees. Bij fermentatieprocessen in de pens van de koe komt veel waterstof vrij, dat door microben wordt omgevormd tot methaan (CH4). Methaan wordt door de koe uitgeademd en komt daarmee vrij in de atmosfeer. Als veehouder kunnen we zeker de uitstoot van methaan omlaag brengen. Een integrale aanpak is hierbij het meest effectief. Hieronder volgen enkele maatrelen die we kunnen nemen om de uitstoot van methaan aanzienlijk te verminderen.

1. voermanagement en methaanuitstoot

• Meer zetmeel (mais) en minder vezels zorgt voor een reductie in de methaanproductie. Natuurlijk dient in eerste instantie een balans te worden gezocht naar voldoende structuur in combinatie met meer energie.    In zijn artikel “mais en mals gras tegen methaan” (2011) maakt Jan Dijkstra (leerstoel diervoeding WUR) melding van methaanuitstoot reducties van 15 tot 20% in de winterperiode, wanneer melkvee overgaat van een gras rantsoen in de zomer naar een maisrijk winterrantsoen.
• Ook ervaringen met het verhogen van het vetgehalte resulteerde in een lagere methaanemissie.

2. weidegang

• Bij opname van vers gras, rechtstreeks uit de wei, blijkt de methaanemissie ook te verminderen. Als een koe alleen vers gras op het menu heeft staan in het voorjaar, levert dat een methaanreductie op tot wel dertig procent vergeleken met ingekuild gras. Daarbij zien we dat de reductie het grootst is bij dag en nacht weidegang in het voorjaar. (WUR Cindy Klootwijk: klimaat en veehouderij 15 januari 2025)

afb. bij vers gras minder methaanuitstoot

3. jongvee opfok en diergezondheid

• Het spreekt voor zich dat naarmate het melkvee een langere- en meer lactatieperiodes heeft, dit gunstig uitpakt voor de uitstoot van broeikasgas per liter melk. De besparing kunnen we realiseren aan het begin door een optimale snelle jongvee-opfok en door een vitale gezonde veestapel met een langere levensduur.

4. voeradditieven

• Sinds enige jaren wordt in verschillende landen op grote schaal gewerkt met voeradditieven die de productie van methaan op pensniveau sterk verminderen.   Bovaer® is een voederadditief van dsm-firmenich dat na ruime beproeving en goedkeuring van de EFSA (European Food and Safety Authorities)  inmiddels in meerdere landen voor de melkveehouder verkrijgbaar is.  Het middel werkt in op de enzymen van bepaalde microben in de pens van de koe die verantwoordelijk zijn voor de productie van het broeikasgas.

Wat is Bovaer® en hoe werkt het?

bijdrage dsm-firmenich

Bovaer® is de meest uitgebreid bestudeerde en wetenschappelijk bewezen oplossing voor methaanuitstoot door vee tot nu toe – met meer dan 130 proeven op boerderijen in 20 landen en meer dan 80 collegiaal getoetste wetenschappelijke studies. De fabrikant – dsm firmenich – heeft het patent op de werkzame stof 3-NOP. Onderzoeken en praktijkproeven wijzen uit dat er gemiddeld 30% minder methaanuitstoot is bij de inzet van Bovaer®. Het additief draagt bij aan een significante en directe vermindering van de broeikasgasemissie in de veehouderij.

In de pens van een koe helpen microben het voer af te breken. Hierbij komt waterstof en koolstofdioxide vrij. Een enzym koppelt deze twee gassen aan elkaar en zo ontstaat methaan. Bovaer® is een voeradditief dat het enzym onderdrukt, waardoor er minder methaan wordt aangemaakt. Terwijl het zijn werk doet, wordt Bovaer® veilig afgebroken tot verbindingen die van nature al aanwezig zijn in de pens.

Wat is het voordeel voor de veehouder?

Door Bovaer® te gebruiken kun je als veehouder participeren in de programma’s van zuivelkcoöperaties, waarbij een extra beloning wordt betaald voor de reductie van broeikasgassen. Daarbij is het gebruik van Bovaer®, vanwege het grootste reductiepotentieel, de maatregel met de hoogste beloning. Verschillende zuivelcooperaties hebben dergelijke programma’s met ecologische- en economisch voordeel: als melkveehouder kom je in aanmerking voor een compensatie voor het gebruik van Bovaer® en daardoor zakt de ecologiche voetafdruk van je bedrijf.

Bovaer® wordt al sinds 2022 door honderden boeren in Nederland en België meerjarig gebruikt; inmiddels zijn al zo’n 350 duizend ton CO2e bespaard.